Ooit stond er op de hoek van de Nieuwe Rijn en de Vestestraat in Leiden een bankje met daarboven in uitgezaagde zilverkleurige schrijfletters:
Ik vind het altijd zo heerlijk als dingen niet doorgaan…*
Het was vlakbij mijn praktijk op de Herengracht, dus ging ik er wel eens zitten als een afspraak niet door ging. Precies op dat bankje. Omdat het ervoor gemaakt was. En ik genoot niet alleen van dat bankje met dat uitzicht over de Leidse grachten, maar ik was me vooral zo intens bewust van dat vrije uurtje.
Het was niet omdat ik mijn werk niet leuk vond. Of omdat mijn agenda zo vol gepland stond dat ik deze afgezegde uurtjes nodig had om op adem te komen. Het leek om iets anders te gaan.
Ik denk dat het de tijd is die je denkt kwijt te zijn maar toch weer terug krijgt. De vrijgekomen tijd heeft opeens meer waarde gekregen. Het is hetzelfde als wanneer je denkt dat je iets verloren bent en tijdens het zoeken je realiseert hoe belangrijk het voor je was.
Zou dit ook opgaan als je het einde van je leven ziet naderen? Zoals mensen zeggen die de dood in de ogen kijken: “Ik weet nu wat het leven waard is”. Het lijkt alsof ze zich dan opeens realiseren wat ze gaan missen. Vervolgens gaan ze datgene doen wat ze altijd al wilden, maar niet deden omdat ze er geen tijd voor hadden. Dromen die al jaren sluimerden worden met korte metten waar gemaakt.
Ik las dit in de verhalen van mensen in hun laatste levensfase**. Hun bucketlist bestaat uit wensen die je vaker hoort, zoals tussen de dolfijnen zwemmen, een luchtballonvaart maken, de Mont Blanc beklimmen. Maar ook de kleine dingen van het leven staan erop, zoals knutselen met de kinderen, elkaar verhalen van vroeger vertellen, contact opnemen met uit het oog verloren mensen. Verbondenheid, met natuur of medemens, is wat mensen wensen, aan het einde van hun bestaan. Het is de innige omhelzing met het leven wat de dood draaglijk maakt.
Eigenlijk willen we dat allemaal: onze dromen waar maken, intens genieten, ons leven leiden zoals we willen. Maar altijd weer leidt de drukte van het bestaan ons af. Hoe vaak je je ook voorneemt om meer tijd vrij te maken voor de waardevolle dingen van het leven, het lukt je hoogstens even. Kennelijk kun je pas anders leven als je werkelijk in reservetijd leeft.
Zoals ik dat vrije uurtje alleen maar intens kon beleven, omdat ik me bewust was van mijn vrijgekomen tijd. Hoe anders voelden alle vrije uren, die niet eerst opgevuld waren met afspraken en plicht?
Het bankje met het opschrift staat er niet meer. Het verhaal gaat dat iemand zich ergerde aan het woordje niet en het probeerde weg te halen. Maar het niet was sterker dan hij. Dat maakte hem zo boos dat hij alle woorden tot zich nam. Sindsdien is die muur leeg en is het bankje een gewoon bankje geworden, dat zomaar overal kan staan.
Maar ik miste het bankje dat mijn tijd markeerde. En vandaag wist ik wat ik moest doen. Ik schreef in mijn agenda afspraken met mensen die niet bestaan. Wanneer het tijdstip daar is ga ik zitten op mijn eigen bankje voor mijn huis.
Ik zie de herfst komen. Het herinnert mij aan vrijgekomen tijd.
*ontworpen door kunstenares Simone de Jong
**Het laatste woord – de kunst van leven met de dood– Gijsbert van Es (red.) (2013)